İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG); İşyerlerinde işin yürütülmesi ile oluşan tehlikelerden, sağlığa zarar verebilecek şartlardan korunmak için yapılan bilimsel çalışmalardır. Bu çalışmalar, çalışanlar ile işletmenin ve üretimin güvenliğini, yani çalışanı ve çevresinin korunmasını temel alan önlemlerdir. Türkiye özellikle son 10 yılda, ulusal İSG sistemini risk önleme ve değerlendirme açısından uluslararası standartlara uyumlu hale getirme sürecindedir. Bu dönemde Türkiye, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’nün 155 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi”ni ve 161 sayılı “İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi”ni (2005) kabul etmiş ve 6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu”nu (2012) çıkarmıştır. Genel anlamda tüm sektörleri içeren 6331 sayılı kanun, koruma-önlemeye öncelik vermekte ve Türkiye’deki İSG koşullarının tüm çalışanlar için sürekli iyileştirilmesini amaçlamaktadır. Bu kanunun gereği olarak bir dizi İSG yönetmeliği çıkarılmıştır. Bu kanun ve yönetmeliklerde çalışanlara verilecek İSG temel eğitimlerinin usul ve esasları ile konu başlıkları belirlenmiştir.
Temel İSG Eğitimi konu başlıkları belirli olmakla birlikte tüm konuların bir arada ve güncel kaynaklara dayanan toplu bir kaynak kitabın bulunmadığı, saha çalışanları ve diğer İSG ilgilileri tarafından ifade edilmektedir. İSG eğitimlerinde, uygulamalarında ve denetimi ile yasal süreçlerine bilirkişilik yapan elemanlardan oluşan bir profesyonel ekibin böyle bir kitabı yazması gerektiğinden hareketle kitabımız hazırlanmıştır. Kitabımızın oluşturulmasında, uzun süredir İSG konusunda eğitim ve araştırmaları olan hekimler, mühendisler, fizik, hukuk ve iş teftiş müfettişi gibi alanında uzman arkadaşlarımız görev almıştır. Güncel hemen tüm kaynakların kullanıldığı kitabımızın, İSG alanında çalışan işyeri hekimlerimize, iş güvenliği uzmanlarımıza, diğer sağlık personelimize ve İSG eğitmeni tüm meslektaşlarımıza yararlı olmasını umuyoruz. Yaşam ve iş koşullarımız ile yasal değişikliler ve İSG alanındaki gelişmeler süreklidir. Bu değişiklikler ve saha eğitmeni-uygulayıcısı İSG profesyonellerinin katkıları ile kitabımızı en geç iki yılda bir yenileyeceğimizi bildirmek isteriz. Kitabımıza bu yönde katkıda bulunacak olan meslektaşlarımızı da ilgili baskımızda sizlerle paylaşacağız. Sizin yorumlarınız ve katkılarınız bizim için çok önemlidir. Lütfen aşağıda belirtilen iletişim yollarından birisi ile bize ulaşınız. Kitabımızın İSG profesyonelleri başta olmak üzere ilgili tüm akademisyen, eğitmen, öğrenci ve çalışanlarımıza yararlı olması dileğiyle saygı ve sevgilerimizi sunuyorum.
Bölüm 1
İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramı-Tarihçesi-İlkeleri
1.1 İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramı
1.2 İş Sağlığı ve Güvenliğinde Temel Hukuksal Kavramlar
1.3 İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi
1.4 İş Sağlığı ve Güvenliği İlkeleri
Bölüm 2
İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı
2.1 İş Sağlığı ve Güvenliğinin Hukuki Dayanakları
2.2 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
2.3 Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve
Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi
2.4 Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı
Bölüm 3
Çalışanların Yasal Hak ve Sorumlulukları
3.1 Çalışan Kavramı
3.2 Çalışanların Yükümlülükleri
3.3 Çalışanların Hakları
Bölüm 4
İşyeri Ortamının Fiziksel Risk Etkenleri
4.1 Termal Konfor
4.2 Aydınlatma
4.3 Gürültü
4.4 Titreşim
4.5. Basınç
4.6. Radyasyon
Bölüm 5
İşyeri Ortamının Kimyasal Risk Etkenleri
5.1 Kimyasalların Sağlık Üzerine Olan Etkileri
5.2 İşyerindeki Kimyasalların Vücuda Giriş Yolları
5.3 KimyasallarIn İnsanlara Etkileri
5.4 Sağlık Sorunlarına Neden Olan Yaygın Kimyasal Gruplar
5.5 Kimyasal Riskler
5.6 İşyeri Çalışma Ortamı
5.7 Depolama
5.8 Atık
5.9 Güvenlik Yönetimi Kontrol Listesi
Bölüm 6
İşyeri Ortamının Biyolojik Risk Etkenleri
6.1 Tanımlar
6.2 Biyolojik Risk Etkenleri
6.3 Mikroorganizmaların Bulaşma Yolları
6.4 Biyolojik Etkenlerin Sağlık Riski Potansiyellerinin Belirleyicileri
6.5 Biyolojik Risk Maruziyetli Sektörler
6.6 Biyolojik Risklerin Değerlendirilmesi
6.7 Biyolojik Risk Etkenlerinden Korunma
6.8 Yasal Düzenlemeler
Bölüm 7
İşyeri Ortamının Ergonomik Risk Etkenleri
7.1 Giriş
7.2 7.2 Ergonominin Prensipleri
7.3 Ergonomik Risk Faktörleri
Bölüm 8
İşyeri Ortamının Psiko-Sosyal Risk Etkenleri
8.1 İşyeri Ortamı Sağlık Risk Faktörleri
8.2 Mesleki Tehlikeler ve Stres
8.3 İşyeri Stres Faktörleri
8.4 Stres Reaksiyonları
8.5 Mobbing (Psikolojik Taciz-Bezdirme-Yıldırma)
8.6 Stres Yönetimi
8.7 Stresten Korunma
8.8 Psiko-sosyal Maruziyetin Yüksek Olduğu İş Kolları
Bölüm 9
İşyeri Ortamının Toz Etkenleri
9.1 Giriş
9.2 Tozun Tanımı, Oluşturduğu Meslek Hastalıkları ve Özellikleri
9.3 Tozların Ölçümü
9.4 Tozlardan Korunma
Bölüm 10
Çalışanlarda Risk Grupları
10.1 Giriş
10.2 Çocuklar
10.3 Kadınlar
10.4 Engelliler
